Doanh nghiệp Thanh Hóa tận dụng FTA để bứt phá xuất khẩu

Doanh nghiệp tỉnh với cơ hội mới

Theo Sở Công Thương Thanh Hóa, 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt 4,1 tỷ USD, tăng 21,8% so với cùng kỳ năm trước. Các mặt hàng chủ lực gồm giày dép, dệt may và sản phẩm sau lọc hóa dầu tiếp tục chiếm ưu thế, đóng góp hơn 88% tổng giá trị xuất khẩu. Sự tăng trưởng này có được nhờ ưu đãi thuế quan từ các FTA thế hệ mới, đặc biệt là EVFTA và CPTPP, khi nhiều dòng thuế đã giảm dần về 0%.

Đáng chú ý, Thanh Hóa đã vươn lên vị trí á quân trong bảng xếp hạng FTA Index toàn quốc năm 2024, đạt 34,13 điểm. Đây là minh chứng cho sự chủ động của cộng đồng doanh nghiệp và sự hỗ trợ tích cực từ phía chính quyền. Thị trường xuất khẩu ngày càng đa dạng, với 304 doanh nghiệp tham gia, hàng hóa đã có mặt tại 68 quốc gia và vùng lãnh thổ. Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và EU là những đối tác lớn nhất.

Một trong những doanh nghiệp tiêu biểu là Công ty Cổ phần Tiên Sơn Thanh Hóa. Hiện công ty quản lý 9 nhà máy may xuất khẩu, trong đó có 6 nhà máy đặt tại các vùng nông thôn, tạo việc làm cho gần 10.000 lao động. Thị trường xuất khẩu chính của Tiên Sơn gồm Mỹ, Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, trong đó Mỹ chiếm tới 60–70% tổng kim ngạch xuất khẩu. Đại diện công ty cho biết, nhờ các FTA, nhất là CPTPP và EVFTA, doanh nghiệp có điều kiện mở rộng thị trường, giảm thuế quan và duy trì đà tăng trưởng ổn định.

Ông Trịnh Xuân Lâm, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Thanh Hóa, nhấn mạnh: “Tỉnh và các sở, ngành liên quan rất sát sao trong chỉ đạo triển khai chính sách FTA, hỗ trợ doanh nghiệp nắm rõ quy định xuất nhập khẩu, đặc biệt là về truy xuất nguồn gốc và sản xuất xanh. Các doanh nghiệp ngày càng chú trọng tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, xây dựng năng lực đáp ứng thị trường có FTA”

Tuy vậy, Tiên Sơn cũng đang phải đối mặt với áp lực lớn về nguồn nguyên liệu và tiêu chuẩn thị trường. Để thích ứng, công ty đã chủ động điều chỉnh cơ cấu khách hàng, đa dạng hóa thị trường và nguồn cung, đồng thời mở rộng xuất khẩu sang châu Âu và Đông Nam Á nhằm giảm phụ thuộc vào một số đối tác truyền thống. Nhờ chiến lược linh hoạt, Tiên Sơn đã hoàn thành 98,6% kế hoạch sản xuất trong 6 tháng đầu năm 2025 và đã có đơn hàng đến hết tháng 1/2026.

Giải pháp tạo đột phá

Thực tế cho thấy, việc tận dụng hiệu quả các FTA không chỉ là cơ hội cho doanh nghiệp mà còn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ với chính quyền và các tổ chức hỗ trợ. Để xuất khẩu bứt phá và hướng tới mục tiêu 8 tỷ USD vào năm 2025, Thanh Hóa đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trên nhiều lĩnh vực. Trong đó, phát triển công nghiệp phụ trợ vẫn là yếu tố then chốt. Ngành dệt, nhuộm, sản xuất nguyên phụ liệu cho giày dép và may mặc cần được khuyến khích đầu tư, giúp doanh nghiệp chủ động nguồn cung và đáp ứng các yêu cầu về xuất xứ trong các FTA.

Ông Trịnh Xuân Lâm, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Thanh Hóa, nhận định: “Các doanh nghiệp cần nâng cao tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu để đáp ứng quy tắc xuất xứ. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để nâng cấp năng lực sản xuất và chuỗi cung ứng.”

Ông Lâm cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của cải cách thủ tục hành chính: việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) phải nhanh gọn, minh bạch, giảm chi phí và thời gian cho doanh nghiệp. Đồng thời, ông đề xuất tỉnh nên xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về FTA, cung cấp thông tin kịp thời để doanh nghiệp dễ tra cứu, cập nhật và nắm bắt các thay đổi chính sách một cách thuận lợi.

Ông Đỗ Đình Hiệu, Giám đốc VCCI Chi nhánh Thanh Hóa – Ninh Bình, chia sẻ: “Không chỉ doanh nghiệp, mà cả cơ quan quản lý và các tổ chức hỗ trợ cần đồng hành để doanh nghiệp được trang bị kiến thức về FTA, quản trị xuất nhập khẩu và tiêu chuẩn quốc tế. Liên kết vùng cũng rất quan trọng để chia sẻ chuỗi cung ứng và gia tăng năng lực cạnh tranh.”

Hạ tầng logistics là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực xuất khẩu. Cảng nước sâu Nghi Sơn cần được đầu tư đồng bộ về kho bãi, dịch vụ hậu cần và kết nối giao thông. Khi chi phí logistics giảm, hàng hóa Thanh Hóa sẽ gia tăng sức cạnh tranh, đặc biệt tại các thị trường xa như EU và Mỹ.

Ở cấp độ doanh nghiệp, việc ứng dụng công nghệ hiện đại và sản xuất xanh đang trở thành xu hướng tất yếu. Chỉ khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, lao động, an toàn và truy xuất nguồn gốc, hàng hóa Thanh Hóa mới giữ vững được chỗ đứng tại các thị trường khó tính. Bên cạnh đó, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, từ cán bộ quản lý đến công nhân kỹ thuật, là yếu tố quan trọng để thực thi hiệu quả các cam kết FTA.

Không kém phần quan trọng, doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, không phụ thuộc quá nhiều vào một số đối tác lớn. Việc mở rộng sang các thị trường CPTPP, RCEP hay UKVFTA vừa giúp phân tán rủi ro, vừa tận dụng tối đa ưu đãi từ các hiệp định. Ngoài ra, thương mại điện tử xuyên biên giới cũng mở ra hướng đi mới, cho phép doanh nghiệp tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu với chi phí thấp hơn.

Thanh Hóa đang đứng trước thời cơ lớn để bứt phá trong xuất khẩu nhờ các FTA. Những thành công bước đầu, cùng câu chuyện từ Công ty Tiên Sơn, khẳng định cơ hội là có thật. Tuy nhiên, con đường phía trước vẫn còn nhiều thử thách. Chỉ khi chính quyền và doanh nghiệp đồng hành chặt chẽ, triển khai đồng bộ các giải pháp về hạ tầng, thủ tục, công nghiệp phụ trợ và chất lượng sản phẩm, FTA mới trở thành nền tảng bền vững, giúp Thanh Hóa hội nhập sâu rộng và khẳng định vị thế trung tâm xuất khẩu của Bắc Trung Bộ./.